شهروند نوشت: در این اواخر دیده می شود که بعضی چهره های مخالف طالبان مثل رسول سیاف، محمد محقق و در این روزها احمد مسعود در ایران رفت و آمد دارند. هر چند آنها خود راجع به این سفر ها اظهار نظر واضحی نداشته اند اما تعداد از کاربران فضای مجازی و حتی بعضی از آگاهان امور می گویند که دولت ایران با گفتگو با مخالفان می خواهد به نحوی زمینه های تقویت و حمایت از نیروی مخالف طالبان را در کشورش فراهم نماید.
اما نظر واقعبینانه و مبتنی بر شواهد این است که ایران در سالهای اخیر سیاستی عملگرایانه در قبال طالبان را در پیش گرفته و منافع امنیتی و منطقهایاش را در ثبات نسبی افغانستان و مهار نفوذ رقبای خود (مانند آمریکا و عربستان) میبیند. دعوت از مخالفان طالبان بیشتر میتواند با هدف میانجیگری و نرمسازی مواضع آنان باشد، نه حمایت واقعی از آنها. در واقع، ایران تلاش دارد تعادلی نسبی میان نفوذ خود در کابل و حفظ ارتباط با اقلیتهای شیعه و گروههای اپوزیسیون ایجاد کند، بدون آنکه وارد تقابل مستقیم با طالبان شود
ایران در قبال تحولات افغانستان رویکردی عملگرایانه و چندلایه اتخاذ کرده است. پس از سقوط دولت جمهوریت و روی کار آمدن طالبان، ایران با واقعیت جدید کنار آمد و بهجای مقابله مستقیم، راه تعامل محدود با طالبان را در پیش گرفت. این تعامل به دلایل مختلف است:
1.امنیت مرزها و منافع منطقهای: ایران نگران بیثباتی در مرزهای شرقی، نفوذ گروههای تندرو مانند داعش و همچنین ورود موج مهاجران است. برای مهار این تهدیدات، ترجیح میدهد با طالبان در تماس باشد.
2.رقابت ژئوپلیتیک: ایران نمیخواهد رقبای منطقهایاش مانند عربستان، پاکستان یا حتی ترکیه انحصار نفوذ بر طالبان را در دست داشته باشند. بنابراین، با طالبان تعامل میکند تا در ساختار قدرت افغانستان بینصیب نماند.
3.ارتباط با اقلیتهای شیعه: در عین تعامل با طالبان، ایران سعی میکند ارتباط خود را با جامعه هزاره و دیگر گروههای شیعه نیز حفظ کند. دعوت از چهرههای جبهات مخالف میتواند بخشی از این سیاست باشد تا آنها را کنترلشده و در مدار گفتوگو نگه دارد.
4.میانجیگری مشروط: ایران احتمالاً میخواهد با فراهمکردن زمینه گفتوگو میان طالبان و مخالفان، شرایطی را ایجاد کند که هم به کاهش تنش کمک کند و هم دیدگاههای مخالفان را تعدیل نماید. این باعث میشود طالبان بیشتر به سمت ایران متمایل شوند و مخالفان نیز از کنترل خارج نشوند.
بنابراین، حمایت ایران از طالبان بیشتر در راستای حفظ منافع ملیاش است تا وابستگی ایدئولوژیک یا وفاداری عمیق. ایران مخالفان طالبان را نه برای تقویت، بلکه برای مهار، مدیریت و گاه مشروعیتبخشی به طالبان به میز گفتوگو میکشاند.