خبرگزاری بانو: در تازه‌ترین پژوهش شبکه تحلیلگران افغانستان، روشن شده است که روحانیون محلی یا ملاها، که در گذشته از نظر اقتصادی و اجتماعی تا حد زیادی مستقل از دولت‌ها عمل می‌کردند، اکنون تحت حاکمیت طالبان به بخشی از ساختار حکومتی این گروه بدل شده‌اند. این پژوهش، بر پایه مصاحبه با ملاها در ولایت‌های مختلف افغانستان، نشان می‌دهد که حکومت طالبان در حال نهادینه‌سازی کنترل بر روحانیون دینی از طریق وابستگی مالی و اداری است.
طبق این تحقیق، در سال‌های گذشته ملاها، به‌ویژه در مناطق روستایی، بیشتر به حمایت مردمی وابسته بودند و با تکیه بر اعتماد جامعه، نقش دینی خود را ایفا می‌کردند. اما اکنون بسیاری از آنان، در قالب کارمندان دولتی، مشاغلی چون امامت مسجد، کار در نهادهای مذهبی و حتی پُست‌های بلندپایه دولتی را در اختیار دارند.
این تغییر نه تنها استقلال اقتصادی روحانیون را تضعیف کرده، بلکه آن‌ها را از چهره‌های معتمد جامعه به مأمورانی حکومتی بدل کرده که در خط سیاست‌های طالبان عمل می‌کنند. پژوهشگران می‌گویند طالبان از طریق برنامه‌هایی مانند ثبت رسمی مساجد و امامان، تعیین حقوق ماهانه و ارائه مدارک آموزشی، تلاش دارد تا این قشر سنتی را به بازوی مطیع قدرت سیاسی خود تبدیل کند.
از جمله ابزارهایی که برای این هدف به‌کار گرفته شده، توزیع خطبه‌های از پیش‌نوشته‌شده برای نمازهای جمعه است. ملاها موظف‌اند این خطبه‌ها را بی‌کم‌وکاست برای نمازگزاران بخوانند؛ اقدامی که به‌زعم تحلیلگران، بیانگر تلاش طالبان برای کنترل محتوا و پیام دینی در سطح جامعه است.
تحقیق شبکه تحلیلگران افغانستان همچنین به این نکته اشاره دارد که وابستگی روزافزون ملاها به ساختار حکومت طالبان، نه تنها استقلال سنتی آنان را از میان برده، بلکه آنان را در برابر جوامع محلی آسیب‌پذیرتر کرده است. روحانیونی که پیش‌تر می‌توانستند در برابر سیاست‌های ناعادلانه موضع بگیرند، اکنون به دلیل جایگاه اداری‌شان کمتر امکان مخالفت دارند.
در بخشی از این گزارش آمده است: «قرن‌ها بود که ملاها با بهره‌گیری از جایگاه نیمه‌مستقل خود، می‌توانستند نقشی انتقادی نسبت به حکومت‌ها ایفا کنند. اما اکنون با تضعیف این استقلال، توان ایفای آن نقش سنتی نیز تحلیل رفته است.»
این روند به گفته تحلیلگران، می‌تواند پیامدهای درازمدتی بر ساختار اجتماعی، اعتماد عمومی و مرجعیت دینی در افغانستان داشته باشد؛ جایی که روحانیون نه تنها رهبران مذهبی، بلکه حلقه اتصال میان مردم و ارزش‌های دینی نیز به شمار می‌رفتند.
